XC12 - naprawa uszkodzonych styków przewijania

Objaw: magnetofon nie zatrzymuje się po zakończeniu wczytywania lub nie przewija taśmy.

Czasami w XC12, XCA12 czy CA12 pomimo wciśnięcia odpowiedniego klawisza magnetofon nie przewija taśmy. Bywa, że dopiero po dociśnięciu klawisza przewijanie zaczyna działać. Zdarza się też, że nie zatrzymuje się po zakończeniu wczytywania. Często przyczyną są uszkodzone styki wyłączników pod klawiszami przewijania. Normalnie powinny wyglądać podobnie jak na zdjęciu poniżej (wskazują je czerwone strzałki):

Jak widać powinny być rozgięte. Jeżeli któreś z nich lub oba są zwarte, ewentualnie po naciśnięciu klawisza przewijania nie zwierają się, wystarczy je delikatnie, z wyczuciem, podgiąć i w razie potrzeby oczyścić. W takim przypadku jest prościej. Realizujemy tylko punkty 1-5 rozdziału „Zacznijmy od początku” i w razie potrzeby 6-8, po czym skaczemy do punktu 14, pomijając pozostałe. Gorzej, jeśli styki wyglądają tak:

Jedna z blaszek w obu przełącznikach jest ułamana. Najlepiej byłoby przełączniki wymienić na nowe, ale łatwiej powiedzieć niż zrobić. Dostanie właśnie takich, jakie są w tych magnetofonach, może być bardzo trudne. Na szczęście jest sposób na naprawę tego uszkodzenia bez ich wymiany. Jak to zrobić?

Zacznijmy od początku.

1. Kładziemy magnetofon do góry nóżkami, najlepiej na czymś miękkim, aby nie porysować. Teraz wykręcamy cztery wkręty umieszczone w otworach w pobliżu rogów obudowy.

2. Trzymając równocześnie górną i dolną część obudowy rękami, aby się nie rozpadły, odwracamy magnetofon.

3. Otwieramy kieszeń kasety i uważnie zdejmujemy górną część obudowy. Jeśli coś nam przeszkadza, to nie należy szarpać, bo możemy uszkodzić jakiś delikatny element. Przyglądamy się, co nam przeszkadza, aby zaradzić sytuacji. Ta zasada dotyczy wszystkich następnych czynności mechanicznych, jakie będziemy wykonywać.

4. Wyjmujemy z dolnej części obudowy obejmę kabla sygnałowego - czerwona strzałka na zdjęciu poniżej. Tu wyjątkowo może przydać się trochę więcej siły.

5. Wyjmujemy mechanizm z obudowy i odwracamy go.

6. Odkręcamy dwa wkręty mocujące płytkę drukowaną z elektroniką (fioletowe strzałki na zdjęciu poniżej). Czasami jest ona dodatkowo przykryta metalizowaną („srebrną”) płytką ekranującą, którą zdejmujemy po odkręceniu wspomnianych wkrętów. Oto co powinniśmy ujrzeć:

7. Odlutowujemy dwa czarne przewody, na zdjęciu powyżej punkty lutowania pokazują żółte strzałki. Następnie zdejmujemy przewody z zaczepu (biała strzałka).

8. Odwracamy płytkę, jak dalece pozwalają nam przewody, tak aby było widać styki przełączników na płytce (niebieskie strzałki) i mechanizm pod płytką.

9. Teraz musimy zlokalizować sprężynę widoczną na zdjęciu poniżej (żółta strzałka). Zdejmujemy sprężynę z kołka oznaczonego białą strzałką i rozciągamy ok. 3 zwojów, tak aby można było ją zaczepić w oczku na krawędzi korpusu magnetofonu (czerwona strzałka). Na zdjęciu widzimy, jak sprężyna wygląda po przeróbce. Dla porównania w żółtym okienku pokazane jest oryginalne mocowanie.
Uwaga, jest to krytyczna czynność! Nie rozciągamy całej sprężyny (straci swoje właściwości!), a tylko wspomniane ok. 3 zwoje. Ważne jest, aby zachować po rozciągnięciu taką samą siłę naciągu jak pierwotnie, inaczej mechanizm magnetofonu może nawet przestać działać!

10. Sprawdzamy czy dźwignie w miejscu wskazywanym przez niebieskie strzałki (ten fragment wygięty do góry) są w miarę czyste. Tak samo oglądamy ocalałe styki przełączników na płytce z elektroniką. Jeżeli nie, czyścimy je. Do tego wskazane jest użycie specjalnego preparatu chemicznego. Jeśli go nie mamy, to można użyć papieru ściernego o bardzo drobnych ziarnach. W przypadku styków lepiej „w zastępstwie” użyć jakiejś suchej szmatki lub bezpyłowego (100% celulozy) ręcznika papierowego. W ostateczności wspomnianym papierem ściernym można lekko je „pociągnąć”. Blaszki przełącznika w czasie czyszczenia przytrzymujemy z drugiej strony, aby się zanadto nie wyginały i nie złamały.

11. Teraz z powrotem mocujemy płytkę z elektroniką, wykonując odwrotnie czynności opisane w punktach kolejno: 8, 7 i 6. Szczególną uwagę zwróćmy na prowadzenie czarnych przewodów (zdjęcie pod punktem 6).

12. Zaczynamy regulację styków (zdjęcia poniżej). Powoli wciskamy jeden z dwóch klawiszy przewijania (obojętnie który). Metalowa dźwignia (niebieska strzałka) powinna dotknąć i lekko ugiąć styk (czerwona strzałka) gdy klawisz przewijania „zaskoczy” w pozycji wciśnięty. Ugięcie styku raczej nie powinno przekraczać 1 mm. Należy pamiętać, że im będzie większe, tym bardziej prawdopodobne, że i ten styk nam się ułamie, a wtedy będziemy mieli naprawdę duże kłopoty. Regulację przeprowadzamy poprzez uważne przeginanie płaskim wkrętakiem styku oznaczonego czerwoną strzałką.
Taką samą operację powtarzamy dla drugiego kierunku przewijania.

13. Czas na test naszej naprawy. Podłączamy magnetofon do komputera i włączamy zasilanie. Sprawdzamy czy przewijanie w obu kierunkach działa pewnie, tzn. czy za każdym razem silnik magnetofonu się włącza. Jeśli nie, to powodem może być zły kontakt między elementami zaznaczonymi strzałkami na zdjęciach powyżej. Miejsce styku powinno być czyste! W ostateczności możemy nieco bardziej dogiąć styk (czerwona strzałka) w kierunku dźwigni (niebieska strzałka) tak, aby mocniej sprężynował. Ewentualne poprawki wykonujemy płaskim, nieprzewodzącym wkrętakiem, a jeśli metalowym, to raczej przy odłączonym od komputera magnetofonie.

14. I to praktycznie wszystko. Pozostaje nam tylko złożenie „do kupy” magnetofonu w odwrotnej kolejności do tej, w której go rozbieraliśmy.

WAŻNE

• Cokolwiek robisz w magnetofonie, robisz to wyłącznie na własną odpowiedzialność. Jeśli coś spieprzysz, to pretensje możesz mieć tylko do siebie.

• Najpierw przeczytaj cały opis ze zrozumieniem, a potem, jeśli czujesz się na siłach, bierz się za pracę.

• Zachowaj ostrożność, nie używaj nadmiernej siły, aby nie uszkodzić delikatnego urządzenia.

• Drobne elementy (np. wkręty) wkładaj do wcześniej przygotowanego pudełka. Położone luzem, byle gdzie, uwielbiają się gubić.

• Autor nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne błędy w opisie.

Pobierz „XC12 – naprawa uszkodzonych styków przewijania”: PDF

Forget this world and all its troubles and if possible its multitudinous Charlatans – every thing in short but the Enchantress of Numbers.
(Zapomnij o tym świecie i wszystkich jego problemach, a jeśli to możliwe, także o jego niezliczonych szarlatanach – pokrótce o wszystkim poza Czarodziejką liczb).
– Charles Babbage.

Poproszono mnie o opracowanie pewnego tematu, co uczyniłem (mam nadzieję, że z sensem, bo musiałem ów temat poznać od podstaw). Pomyślałem jednak, że mógłby on zainteresować również użytkowników i gości Atari Area. Co prawda nie ma tam mowy o Atari, ale jest o retro komputerze. Nawet bardzo retro, bo o pierwszym w historii mechanicznym komputerze ogólnego przeznaczenia, maszynie analitycznej, której wynalazcą był Charles Babbage. I o pierwszej w historii programistce komputerowej, Adzie Lovelace, „Czarodziejce liczb”, córce Lorda Byrona, słynnego poety epoki romantyzmu i Lady „Annabelli” Byron, matematyczki, „Księżniczki równoległoboków”.

Na zachętę przytoczę dwa fragmenty wypowiedzi Ady Lovelace charakteryzujące maszynę analityczną:

– The distinctive characteristic of the Analytical Engine, and that which has rendered it possible to endow mechanism with such extensive faculties as bid fair to make this engine the executive right-hand of abstract algebra, is the introduction into it of the principle which Jacquard devised for regulating, by means of punched cards, the most complicated patterns in the fabrication of brocaded stuffs. (...) We may say most aptly that the Analytical Engine weaves algebraical patterns just as the Jacquard loom weaves flowers and leaves.

–  Again, [the Analytical Engine] might act upon other things besides number, were objects found whose mutual fundamental relations could be expressed by those of the abstract science of operations, and which should be also susceptible of adaptations to the action of the operating notation and mechanism of the engine . . . Supposing, for instance, that the fundamental relations of pitched sounds in the science of harmony and of musical composition were susceptible of such expression and adaptations, the engine might compose elaborate and scientific pieces of music of any degree of complexity or extent.

Czyli:

– Cechą wyróżniającą maszyny analitycznej i tym, co spowodowało, że można wyposażyć mechanizm w tak rozległe możliwości, aby stał się prawą ręką algebry abstrakcyjnej, jest wprowadzenie do niej zasady, którą Jacquard opracował do nastawiania, za pomocą kart perforowanych, najbardziej skomplikowanych wzorów do produkcji materiałów brokatowych. (...) Możemy powiedzieć bardziej stosownie, że maszyna analityczna splata algebraiczne wzory tak, jak maszyna Jacquarda tka kwiaty i liście.

– Ponownie, [maszyna analityczna] może oddziaływać na inne rzeczy poza liczbami, gdzie przedmioty mogą łączyć wspólne relacje fundamentalne wyrażone przez abstrakcyjną naukę operacji, a które powinny być podatne na adaptacje działania zapisu operacyjnego i mechanizmu maszyny… Przypuśćmy, na przykład, że fundamentalne relacje dźwięków w nauce o harmonii i kompozycji muzycznej byłyby podatne na takie wyrażenia i adaptacje, maszyna mogłaby skomponować wymyślne fragmenty muzyki o jakimkolwiek stopniu złożoności i rozmiarze.

Opowieść o Adzie Lovelace i maszynie Babbage'a można pobrać stąd: PDF

Ponieważ żyjemy w epoce obrazków ruchomych, to kilka z nich – niestety tylko w języku angielskim:

http://www.youtube.com/watch?v=xiZozgCLHc4
Science in Seconds - Ada Lovelace / Nauka w kilka sekund – Ada Lovelace (2m10s)

http://www.youtube.com/watch?v=jiRgdaknJCg
Babbage Difference Engine in Motion / Maszyna różnicowa Babbage'a w akcji (16m10s)

http://www.youtube.com/watch?v=QVxbNZWLP60
Charles Babbage's Analytical Engine / Maszyna analityczna Charlesa Babbage (7m41s)

Dla tych, którzy mieliby ochotę napisać coś na maszynę analityczną, grę, muzykę czy grafikę lektura uzupełniająca:

http://www.youtube.com/watch?v=FFUuN-ZRLz8
„Mission Impossible: Constructing Charles Babbage's Analytical Engine” – wykład profesora Dorona Swade z Neukom Institute w Dartmouth, który miał miejsce w Dartmouth College 8 maja 2012 roku. (1h27m24s)

oraz książki:
- The Analytical Engine. Programing Cards, John Walker (kopia strony internetowej);
- Faster than thought. A Symposium on digital computing machines. B.V. Bowden;
- Charles Babbage's Analytical Engine, 1838, Allan G. Bromley;
- Passages from the Life of a Philosopher, Charles Babbage;
- Sketch of The Analytical Engine... (z notatkami A. A. Lovelace).

...które można pobrać stąd

...ale ostrzegam: maszyna analityczna jest około 15000 razy wolniejsza od naszego Atari 8-bit. Jako ciekawostka: fragment „Notatek” Ady Lovelace:

Cóż, jakby nie patrzeć, życzę miłej lektury :)

TURBO 2001 – montaż w magnetofonach XC12 i pochodnych

Wykaz potrzebnych części:

- kondensator 220nF (najlepiej MKSE);
- kondensator ceramiczny 2n7 (w ostateczności 2n2);
- kondensator elektrolityczny 10μF/16V;
- rezystor 27k;
- przełącznik dwu pozycyjny ON-ON, podwójny (opcjonalnie pojedynczy)*;

- przewody montażowe (najlepiej różnokolorowe);
- dioda LED, ᴓ3 mm dwukolorowa: zielony/czerwony, wspólna katoda*;
- rezystor ok. 560R* (dobierany - wartość zależy od parametrów diody LED).

* Wskazówka: jeżeli nie potrzebujesz sygnalizacji TURBO, możesz zrezygnować z wymiany diody LED. Tym samym dwie ostatnie pozycje w wykazie części stają się zbędne, a także wystarczy przełącznik z jedną sekcją ON-ON. Warto wtedy zainstalować go nie z tyłu magnetofonu, a z przodu na dole po lewej stronie, tak aby było widać, w jakiej pozycji się znajduje. Oczywiście w opisie montażu pomijamy wszystko, co dotyczy dwukolorowej diody LED.

Zanim rozpoczniesz przeróbkę, upewnij się, że magnetofon jest sprawny, tzn. odczytuje i zapisuje programy w standardowej transmisji bez problemów. Jeśli wszystko jest w porządku, to zaczynamy.

1. Najpierw przygotowujemy dwójnik RC. Wykorzystamy do tego kondensator 10μF i rezystor 27kΩ. Jak taki dwójnik powinien wyglądać, można zobaczyć na zdjęciu poniżej. Dla lepszego zobrazowania przełącznik na zdjęciu zawiera jeden segment, ten, który obecnie nas interesuje. (drugi służy do załączania diody LED). Na schemacie „P”, to punkt podłączenia do przełącznika, a „M”, punkt podłączenia w magnetofonie (gdzie - w dalszej części opisu).

2. Podłączamy dwójnik i pozostałe elementy do przełącznika według oznaczeń na zdjęciu poniżej i tabeli 1, kolumna „Opis” (kolumna „podłączenie w magnetofonie” na żółtym tle na razie nas nie interesuje).

Kontynuujemy naszą pracę z magnetofonem.

3. Kładziemy magnetofon do góry nóżkami, najlepiej na czymś miękkim, aby nie porysować. Teraz wykręcamy cztery wkręty umieszczone w otworach w pobliżu rogów obudowy.

4. Trzymając równocześnie górną i dolną część obudowy rękami, aby się nie rozpadły, odwracamy magnetofon.

5. Otwieramy kieszeń kasety i uważnie zdejmujemy górną część obudowy. Jeśli coś nam przeszkadza, to nie należy szarpać, bo możemy uszkodzić jakiś delikatny element. Przyglądamy się, co nam przeszkadza, aby zaradzić sytuacji.
Ta zasada dotyczy wszystkich następnych wykonywanych przez nas czynności mechanicznych.

6. Wyjmujemy z dolnej części obudowy obejmę kabla sygnałowego, na zdjęciu poniżej oznaczoną czerwoną strzałką. Obok, po prawej, widać też zamontowany przełącznik TURBO/STANDARD.

7. Wyjmujemy mechanizm z obudowy.

8. Teraz z tyłu, w dolnej części obudowy, montujemy nasz przełącznik. Szczegóły montażu mechanicznego zależą od typu użytego przez nas przełącznika. Zdjęcie niżej może pomóc zorientować się, jak powinno to wyglądać. Można też rzucić okiem na zdjęcie wyżej.

9. Wracamy do wyjętego mechanizmu. Sprawdzamy, jakiego koloru (zwykle żółty) jest kabelek dochodzący do dłuższej nogi czerwonej diody LED (save). Chodzi nam o plus zasilania. Usuwamy diodę, a na jej miejsce w gumkę wciskamy naszą diodę dwukolorową. Możemy też np. przykleić ją tak jak na tym zdjęciu:

10. Odkręcamy dwa wkręty mocujące płytkę drukowaną z elektroniką (fioletowe strzałki na zdjęciu niżej). Może być ona dodatkowo osłonięta metalizowaną („srebrną”) płytką ekranującą, którą zdejmujemy po odkręceniu wspomnianych wkrętów.

11. Odlutowujemy dwa czarne przewody (zdjęcie powyżej). Punkty lutowania pokazują żółte strzałki. Następnie zdejmujemy przewody z zaczepu (biała strzałka).

12. Odwracamy płytkę, jak dalece pozwalają przewody, tak aby były dostępne elementy po drugiej stronie.

13. Teraz wylutowujemy kondensatory (zdjęcie poniżej):
- C4 (niebieska strzałka) i wstawiamy w jego miejsce 2n7;
- C14 (zielona strzałka) i wstawiamy w jego miejsce 220nF;
- wyjętym przed chwilą C14 (18nF) zwieramy od strony druku głowicę foniczną (czerwona strzałka na zdjęciu powyżej).

14. Wyjmujemy jeden koniec R34 - nóżka bardziej oddalona od przełącznika ZAPIS/ODCZYT. Czerwona strzałka na zdjęciu wyżej pokazuje R34 już po zmianie. Żółty znacznik pokazuje oryginalne położenie rezystora.

15. Z wykonanego przez nas i zamocowanego przełącznika wychodzą przewody. W tabeli 1 znajdziemy opis (żółte pole) jak je podłączyć do płytki magnetofonu co niniejszym czynimy.

16. Od starej diody LED (save) odłączyliśmy dwa przewody. Pierwszy, ten od dłuższej nóżki podłączamy do 1 nowej LED (rysunek poniżej), a drugi, zwykle czarny (masa), do nóżki 2.

17. I to prawie wszystko. Składamy magnetofon, ale nie zakładamy jeszcze góry obudowy. Podłączamy do komputera i sprawdzamy czy wszystko działa poprawnie. Jak obsługiwać TURBO 2001 dowiesz się z instrukcji obsługi tego systemu. Wszystko powinno działać od razu. Gdyby jednak pojawiły się problemy, to przyczyną może być wadliwie działający magnetofon lub, bardziej prawdopodobne, popełniony błąd w czasie przeróbki. Na koniec należy zwrócić uwagę na działanie diody LED. Gdy w magnetofonie włączona jest funkcja STOP to w trybie TURBO powinna świecić się na zielono, a w trybie STANDARD powinna być wyłączona. W czasie zapisu danych (RECORD) - odpowiednio na pomarańczowo i czerwono.

18.  Składamy i skręcamy obudowę i... dobrej zabawy!

Opracowanie: Bluki, 31.01.2012 (na podstawie materiałów firmy TOMS, Warszawa 1990).
Aktualizacja: 12.06.2014.

WAŻNE!

• Cokolwiek robisz w magnetofonie, robisz to wyłącznie na własną odpowiedzialność. Jeśli coś spieprzysz, to pretensje możesz mieć tylko do siebie.

• Najpierw przeczytaj cały opis ze zrozumieniem, a potem, jeśli czujesz się na siłach, bierz się za pracę.

• Zachowaj ostrożność, nie używaj nadmiernej siły, aby nie uszkodzić delikatnego urządzenia.

• Drobne elementy (np. wkręty) wkładaj do wcześniej przygotowanego pudełka. Położone luzem, byle gdzie, uwielbiają się gubić.

• Autor nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne błędy w opisie.

UZUPEŁNIENIE: Jak sporządzić kasetę systemową

Najpierw zapisujemy na kasecie w transmisji standardowej program o nazwie T2001C.
Następnie już w TURBO dokładnie w tej kolejności następujące programy:

1) TURBO2001
2) SPIS
3) TLOADER
4) WLOADER
5) T2PLUS
6) THANDLER
7) FCOPY16
8) TBULDOZER
9) COPY98K
10) NCOPY
11) SUPERCOPY
12) AUTOCOPY
13) DISKWIZZ
14) HOBBYTR (program demonstracyjny)

Informacje jak skopiować z dyskietki na kasetę te programy znajdują się w instrukcji „TURBO 2001 Instrukcja 2012” - rozdział G - „Współpraca ze stacją dysków”.

Informacja o aktualizacji.
Ta wersja w stosunku do pierwotnej z 2012 roku różni się tylko niewielkimi poprawkami mającymi na celu ułatwienie zrozumienia tekstu. Między innym na jednym ze zdjęć dodałem strzałki informujące o położeniu wkrętów mocujących płytkę z elektroniką do chassis magnetofonu.

* * *

Paczka „TURBO 2001” (tu PDF, a tu XPS) zawiera:
- opis montażu;
- oprogramowanie (kaseta systemowa);
- instrukcję obsługi;
- skan oryginalnej instrukcji z pierwszej wersji z 1990 roku;
- naklejkę na magnetofon.